Συνοπτικό ημερολόγιο με τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στον Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η μελέτη έγινε κυρίως πάνω στο βιβλίο του Νικόλαου Χαρ. Τέλωνα, Τα εν Καρβασαρά, Από της ενάρξεως του Ιερού αγώνος έως της απελευθερώσεώς του, 1821 - 1829. Περιέχει προτάσεις ή αυτούσια κομμάτια κειμένου από το πρωτότυπο βιβλίο.
Μέσα Απριλίου 1821
Στα μέσα Απριλίου, στράτευμα με επικεφαλής τον Κεχαγιάμπεη, που κατευθύνονταν προς την Πελοπόννησο, πέρασε ανενόχλητο το Μακρυνόρος και τον Καρβασαρά. Έμεινε για λίγο στο Βραχώρι, όπου φυλάκισε και εκτέλεσε μερικούς προεστούς και καπεταναίους της περιοχής. Παρουσιάστηκε στον Κεχαγιάμπεη ο Αμπρακιώτης Ιωάννης Καραπανάκης, γιος του πρόκριτου Πάνου Καραπανάκη, όπου όπως φαίνεται τον έπεισε ότι οι πληροφορίες για ξεσηκωμό στην περιοχή δεν είχαν βάση. Φεύγοντας ο Κεχαγιάμπεης για την Πελοπόννησο τον πήρε μαζί του όμηρο, μαζί με τον επίσης Αμπρακιώτη, Δημήτρη Γεροθανάση, γιο του πρόκριτου Γιάννου Γεροθανάση. (σελ. 29)
25-29 Μαΐου 1821, κήρυξη της Επανάστασης στον Βάλτο
Μεταξύ 25 με 29 Μαΐου του 1821 ο πρόκριτος Γιάννος Γεροθανάσης κήρυξε την επανάσταση στον αύλειο χώρο του ναού της Αμπρακιώτισσας.
Στις 27 Μαΐου ο Ανδρέας Ίσκος πιάνει τα στενά του Μακρυνόρους και οδηγεί σε άτακτη οπισθοχώρηση μία Τουρκαλβανική στρατιά. Στις 30/5/1821 και στις 8/6/1821 κερδήθηκαν ακόμη δύο μικρές μάχες. (σελ. 31-32)
18 Ιουνίου 1821, Η μάχη της Λαγκάδας
Η μάχη της Λαγκάδας ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες στην αρχή της επανάστασης, όχι μόνο για την Δυτική Ελλάδα, αλλά για ολόκληρη την επανάσταση. Καθώς με την ασφαλή φύλαξη του Μακρυνόρους οι τουρκικές δυνάμεις από την Ήπειρο δεν μπόρεσαν να κινηθούν προς την Πελοπόννησο. (σελ. 32-33)
4 Νοεμβρίου 1821, Πρώτη Συνέλευση της Δυτικής Ελλάδος
Στις 4/11/1821 συγκεντρώθηκαν στο Μεσολόγγι αντιπρόσωποι των επαρχιών της Αιτωλοακαρνανίας καθώς και εκπρόσωποι των Σουλιωτών για την πρώτη Συνέλευση της Δυτικής Ελλάδος. Από τον Βάλτο στάλθηκαν ως πληρεξούσιοι ο οπλαρχηγός Αναγνώστης Καραγιάννης από την Κεχρινιά και ο Γιάννος Γεροθανάσης από την Αμπρακιά. (σελ. 35)
15 Δεκεμβρίου 1821
Ο οπλαρχηγός Αλεξάκης Βλαχόπουλος, πηγαίνοντας προς Μακρυνόρος, σταμάτησε για λίγο στον Καρβασαρά με 150 στρατιώτες. (σελ. 36)
22 Φλεβάρη 1822
Στις 22/2/1822 συνάχτηκε στο Βραχώρι η τοπική συνέλευση των καπεταναίων, προεστώτων και πληρεξουσίων Ζυγού, Βλοχού, Ξηρομέρου, Βάλτου, Βονίτσης, Απόκουρου, Καρπενησίου, Κραβάρων και Βενέτικου, όπου με απόφασή τους διαλύσανε τα καπετανάτα και τα μέχρι τότε αρματολίκια αναγνωρίζοντας ως μοναδική εξουσία την εκλεγμένη Διοίκηση. Στη σύναξη αυτή εκλέχτηκαν και ονομάστηκαν τα ακόλουθα αξιώματα: Ο Γιωργάκης Βαρνακιώτης σε Στρατηγός της Δυτικής Ελλάδος και 21 χιλίαρχοι με πρώτο τον Ανδρέα Ίσκο καθώς και ακόμη δύο Βαλτινούς, τον Ιωάννη Ράγκο και τον Γιωργάκη Βαλτινό. (σελ. 37)
27 Μαρτίου 1822
Στις 27 Μαρτίου συγκεντρώθηκαν στο μοναστήρι της Βαρετάδας οι κεφαλές του κάτω ζυγού του Βάλτου, ο Αμπρακιώτης Γιάννος Γεροθανάσης, ο Κεχρινιώτης Κωνσταντής Καραγιάννης, ο Στανιάτης Κώτζης Μπαρλάς και ο Λεπενιώτης Νικόλαος Ψιλός. Εκεί είχε ορισθεί συνάντηση με τους εκπροσώπους του πάνω ζυγού του Βάλτου οι οποίοι όμως δεν ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα. Την ίδια σχεδόν μέρα πέρασε από τον Καρβασαρά ο Γενναίος Κολοκοτρώνης με 300 άντρες κατευθυνόμενος για το Μακρυνόρος. Ο Γενναίος εκτίμησε ιδιαίτερα και συνδέθηκε με το Ανδρέα Ίσκο και πριν πάει στο Μακρυνόρος φιλοξενήθηκε στο Ισκαίικο, στην Ντούνιστα, σημερινό Σταθά. (σελ. 38)
Αρχές Ιουνίου 1822, προετοιμασίες για την εκστρατεία στην Ήπειρο.
Στις 4/6/1822 στην Λάσπη, σημερινό Άγιο Στέφανο, έφτασαν στρατεύματα από Πελοποννήσιους, Ακαρνάνες και φιλέλληνες με προορισμό την Ήπειρο.
Στις 6/6/1822 τα στρατεύματα έφτασαν στον Καρβασαρά.Από εδώ ο Μαυροκορδάτος, στις 8/6/1822, έστειλε επιστολές στους προκρίτους των χωριών Ζηλιμή, Κομποθέκλα, Αριάδα, Σαρδήνινα και Ξηρακιάς, ειδοποιώντας τους να κατεβάσουν την επόμενη ημέρα 9/6/1822, στην θέση Κρίκελο ψωμί και κρέας για 600 ανθρώπους. Στις 4/7/1822 δόθηκε η μάχη του Πέτα που υπήρξε μία από τις καταστροφικότερες μάχες της Ελληνικής Επανάστασης για την ελληνική πλευρά. (σελ. 40-42)
Μέσα Ιουλίου 1822
Μετά την καταστροφική για τους Έλληνες, Μάχη του Πέτα, πολλά ελληνικά στρατεύματα αποσύρονται από το Μακρυνόρος. Μέχρι να τελειώσει ο Ιούλιος στο στρατόπεδο του Μακρυνόρους είχαν μείνει μόνο ο Αδρέας Ίσκος και ο Αναγνώστης Καραγιάννης. Μόνη λύση έμοιαζαν πλέον τα ‘καπάκια’. Στις 31/7/1822 στην Κωνωπίνα Ξηρομέρου ο Μαυροκορδάτος προσπάθησε να πείσει τον Βαρνακιώτη να αναλάβει ο ίδιος να κλείσει τα ‘καπάκια’ με τον Ομερ Βρυώνη. (σελ. 43-45)
13 Σεπτεμβρίου 1822, Συνάντηση Βαρνακιώτη - Ίσκου στον Καρβασαρά
Στην συνάντηση αυτή αποφασίστηκε ο Ίσκος να μεταβεί στο Μακρυνόρος και ο Βαρνακιώτης μαζί με τους Ράγκο και Μπουκουβάλα να πάνε στην Άρτα. (σελ. 47-48)
3 Οκτωβρίου 1822, Ο Ομέρ Βρυώνης πέρασε το Μακρυνόρος
Στις 3 Οκτωβρίου ο Ομέρ Βρυώνης, με επτά χιλιάδες επίλεκτους Αλβανούς, με δυνατό πυροβολικό και ιππικό μπήκε στον Βάλτο περνώντας τα αφύλακτα στενά του Μακρυνόρους με κατεύθυνση τον Καρβασαρά και από εκεί στο Βραχώρι. Στις 25/10/1822 ξεκινά η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου. (σελ. 50)
Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1822
Βαλτινοί και Ξηρομερίτες επιστρέφουν στον τόπο τους και συγκροτούν ισχυρά ένοπλα τμήματα με τα οποία ενεργούν επιθέσεις κατά των εχθρικών εφοδιοπομπών που κινούνταν από Καρβασαρά προς Μεσολόγγι και αντίθετα. Οι δε οπλαρχηγοί που είχαν κάνει καπάκια με τους Τούρκους, σιγά σιγά, εγκαταλείπουν το τουρκικό στρατόπεδο και έτσι στις 31/12/1822 οι Τούρκοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την προσπάθεια να καταλάβουν με πολιορκία το Μεσολόγγι. (σελ. 51-52)
Ιανουάριος 1823, οι Τούρκοι επιστρέφουν από την πρώτη, αποτυχημένη, πολιορκία του Μεσολογγίου.
Εφόδια για το Τουρκικό στράτευμα φτάνουν στο λιμάνι του Καρβασαρά αλλά μένουν εκεί καθώς είναι επισφαλής η μεταφορά τους. Στο εν το μεταξύ το κυρίως στράτευμα των Τούρκων βρίσκεται στο Βραχώρι, από το οποίο δεν μπορεί να φύγει καθώς ο Αχελώος είναι πολύ φουσκωμένος. Επιπλέον οι Τούρκοι έχουν ξεμείνει από εφόδια. Τελικά στις 28 Ιανουαρίου επιχειρούν να περάσουν τον Αχελώο με πάρα πολλές όμως απώλειες. Τελικά στις 31 Ιανουαρίου η φάλαγγα του Ομέρ Βρυώνη έφτασε στον Καρβασαρά, ενώ η φάλαγγα του Κιουταχή κατευθύνθηκε προς Βόνιτσα. (σελ. 53-55)
Αρχές Φεβρουαρίου 1823
Η φρουρά της Λεπενούς εξοντώνεται από τους Έλληνες και έντεκα Αλβανοί που μπόρεσαν να σωθούν, μέσω της θέσης Κάναλος και του Φαλαγγιά, φτάνουν κακήν κακώς στον Αράπη και στις 5 Φεβρουαρίου στον Καρβασαρά. (σελ. 56)
20 Φεβρουαρίου 1823
Στις 20 Φεβρουαρίου ο Ομέρ Βρυώνης έφυγε από τον Καρβασαρά και δια μέσου Μακρυνόρους κατευθύνθηκε προς την Άρτα χωρίς να συναντήσει καμία απολύτως δυσκολία. Στον Καρβασαρά είχε παραμείνει μία μεγάλη δύναμη από Τούρκους, σίγουρα περισσότερους από χίλιους, καθώς η θέση είχε γίνει πια, μία ισχυρή Τουρκική βάση. (σελ. 56-57)
7 Μαΐου 1823
Στις 7 Μαΐου του 1823, ο Μάρκος Μπότσαρης κινήθηκε προς τον Καρβασαρά και επιτέθηκε σε ένα τουρκικό τμήμα που είχε στρατοπεδεύσει στο Αγριλοβούνι, όπου και το διασκόρπισε. Τον ίδιο μήνα ο Καρβασαράς συνέχισε να ενισχύεται με δυνάμεις των Τούρκων. (σελ. 58-59)
Ιούλιος 1823
Οι έριδες μεταξύ των οπλαρχηγών της περιοχής συνεχίζονται καθώς οι Τούρκοι ετοιμάζουν νέα εισβολή. Στα μέσα του 1823 αναφέρεται μία μάχη στον Καρβασαρά με τον στρατό του Μουσταφά της Σκόδρας, της οποίας την ακριβή ημερομηνία δεν γνωρίζουμε ακόμη. (σελ. 60-61)
20 Αυγούστου 1823
Στις 20 Αυγούστου του 1823 ο Ομέρ Βρυώνης με τέσσερις χιλιάδες στρατιώτες περνά από τα αφύλακτα στενά του Μακρυνόρους. Ο Ίσκος και ο Ράγκος δεν προσπάθησαν να τον σταματήσουν ισχυριζόμενοι ότι οι δυνάμεις τους ήταν ελάχιστες και το όλο πρόβλημα το έκανε ακόμη δυσκολότερο ο Καρβασαράς με την εκεί ισχυρή τουρκική δύναμη. Έτσι ξεκινά η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους. Τότε ο Μεταξάς ζήτησε από τους Βαλτινούς Ανδρέα Ίσκο, Ράγκο και Αναγνώστη Καραγιάννη να επαναλάβουν την παρενόχληση των εφοδιοπομπών του εχθρού από τον Καρβασαρά. Ο Ίσκος μάλιστα, έκλεισε τα στενά του Μακρυνόρους και κατέγραψε μία πρώτη επιτυχία εξουδετερώνοντας ένα πάνοπλο τουρκικό τμήμα που μετέφερε 300 αιχμαλώτους. (σελ. 62-63)
Οκτώβριος 1823
Ο Τουρκαλβανός Άγος Μουχαρδάρης αποσύρεται από την πολιορκία του Μεσολογγίου και με ένα μικρό μέρος του στρατεύματός του, έφυγε για Πρέβεζα με πλοίο μέσω Καρβασαρά. Το υπόλοιπο στράτευμα, αγνοώντας ότι το Μακρυνόρος ήταν κλειστό προσπάθησε να φύγει από εκεί για την Άρτα. Τότε ο Ράγκος με τον Σωτήρη Στράτο και τους Ξηρακιώτες χωριανούς του, του επέφεραν βαρύ πλήγμα. (σελ. 63)
Τέλη 1823
Η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου τελειώνει άδοξα για τους Τούρκους καθώς έπειτα από 70 ημέρες πολιορκίας του Αιτωλικού οι πασάδες, στις 17 Νοεμβρίου, αποφασίζουν να επιστρέψουν πίσω. Ο Ομέρ Βρυώνης κατέφυγε ξανά στον Καρβασαρά και κατά την ολιγοήμερη παραμονή του εκεί, επισκεύασε το τοιχόκαστρο της Αρχαίας Λιμναίας, μετατρέποντάς το σε ισχυρή πολεμική βάση. (σελ. 64)
Απρίλιος 1824
Ο Καραϊσκάκης μετά την δίκη του στο Αιτωλικό και πηγαίνοντας προς τα Άγραφα πέρασε από τον Βάλτο. Μάλιστα σταμάτησε για λίγο στην Αμπρακιά, στο σπίτι των Γεροθανασαίων, με τους οποίους τον συνέδεε μεγάλη φιλία, που κράτησε μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του. (σελ. 65)
Ιούνιος 1824
Τον Ιούνιο του 1824 ο Γ. Τσόγκας πέρασε με το σώμα του από τον Βάλτο, προχωρώντας σε μεγάλο πλιατσικολόγημα. (σελ. 66)
Ιούλιος 1824
Στις 4, 14 και 29 Ιουλίου ο Ανδρέας Ίσκος με επιστολές του ενημερώνει τον Μαυροκορδάτο ότι οι Τούρκοι συγκεντρώνουν δυνάμεις για νέα εισβολή. Ζητά μάλιστα ενισχύσεις έτσι ώστε να πιάσει το Μακρυνόρος. Δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα. Στις 29 Ιουλίου την νύχτα ο Ομέρ Βρυώνης περνάει το Μακρυνόρος χωρίς καμία αντίσταση. Στις 30 Ιουλίου τα στρατεύματά του απλώνονταν από την Βλύχα έως τον Καρβασαρά. Ο ίδιος στρατοπεδεύει κοντά στην θάλασσα ενώ ο ανηψιός του Αχμετ στο τοιχόκαστρο της Αρχαίας Λιμναίας. Ένα μεγάλο μέρος του στρατεύματος φεύγει και πάει δίπλα στην λίμνη Αμβρακία, κάτω από την Αμπρακιά. Μάλιστα την νύχτα αυτή αναφέρεται και πυρπόληση του ναού της Παναγιάς Αγριλιώτισσας. (σελ. 68-74)
Αύγουστος 1824
Τον Αύγουστο του 1824 οι οπλαρχηγοί κινούνται στον Βάλτο περιμετρικά του εχθρού σε διάφορες θέσεις. Στις 3 Αυγούστου ο Ράγκος με τον Ίσκο συναντιούνται στην Βαρετάδα και φεύγουν μαζί για την Μπελεχρινιάσσα όπου στις 5 Αυγούστου καταστρώνουν ένα σχέδιο το οποίο κοινοποιούν στον Μαυροκορδάτο. Στις 23 Αυγούστου ο Σωτήρης Στράτος και στις 29 Αυγούστου ο Ανδρέας Ίσκος, με κάποιες μικρές, αιφνιδιαστικές επιθέσεις στην θέση Σπαρτοβούνι, αναγκάζουν τους Τούρκους να μην απομακρύνονται πολύ από τον Καρβασαρά. (σελ. 75-92)
Οκτώβριος 1824
Κατά την μήνα Οκτώβριο επικρατεί σχετική ηρεμία και το μόνο που καταγράφεται είναι δύο επιθέσεις από τμήματα του Ίσκου. Μία από αυτές έγινε στις 4 Οκτωβρίου κοντά στον Καρβασαρά. (σελ. 95)
6 Νοεμβρίου 1824
Ο Ομέρ Βρυώνης αποχωρεί από τον Καρβασαρά. Το κυρίως στράτευμα από τον Μακρυνόρος χωρίς καμία ενόχληση και ένα μικρό μέρος μέσω Λουτρακίου. Ο χειμώνας που ακολούθησε ήταν εξαιρετικά δύσκολος για τον Βάλτο καθώς η πείνα θέριζε τον λαό. (σελ. 97-99)
Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1825
Από πολλές πλευρές φτάνουν πληροφορίες για νέα εισβολή των Τούρκων στην Αιτωλοακαρνανία. Οι Τούρκοι έχουν αρχίσει να συγκεντρώνουν μεγάλες δυνάμεις σε Άρτα και Πρέβεζα. Στην ελληνική πλευρά ενώ όλοι μιλούν για σημαντική ενδυνάμωση του Μακρυνόρους και του Καρβασαρά, καθώς πρόκειται για κρίσιμα σημεία εισόδου του εχθρού, τα συγκεκριμένα πόστα έμειναν με ελάχιστους στρατιώτες να τα φυλάνε. Ο άμαχος πληθυσμός προσπάθησε να βρει καταφύγιο στο νησάκι Κάλαμος, που ήταν υπό Αγγλική κυριαρχία, και στην αποκλείστρα της Κανάλας, την Μηλιά. (σελ. 101-109)
Μάρτιος 1825
Αρχές Μαρτίου ο Κιουταχής καλεί όλους όσους πιστεύουν στο Κοράνι να τον ακολουθήσουν σε πόλεμο.
Στις 14 Μαρτίου, ο Γιαννάκης Στράτος με μία μικρή δύναμη βρίσκεται στη θέση Παλιοκούλια όταν μία εμπροσθοφυλακή του εχθρού πέφτει πάνω του. Ο Στράτος τους προκαλεί δυνατό χτύπημα και τους αναγκάζει να υποχωρήσουν. Στις 15 Μαρτίου ο Στράτος μαζί με τον Οικονόμου, που τον είχαν ειδοποιήσει και ήρθε από τα Ρέθα, απέκρουσαν πάλι επιτυχώς μία μεγάλη δύναμη από χίλιους ιππείς. Έπειτα και από αυτές τις μάχες οι οπλαρχηγοί ζητούσαν επισταμένως βοήθεια, η οποία όμως δεν ήρθε ποτέ και έτσι στις 20 Μαρτίου ο σερασκέρης Ρούμελη Βαλεσί Ρεσίτ Μεχμέτ πασάς πάτησε το Μακρυνόρος χωρίς να ακουστεί ούτε μία τουφεκιά. Τις αμέσως επόμενες ημέρες οι ελληνικές δυνάμεις αποσύρθηκαν και από τον Καρβασαρά, ενώ τμήματα του εχθρού εγκαταστάθηκαν στα Ρέθα και έχοντας ως ορμητήριο το ιστορικό μοναστήρι λεηλατούσαν τον Βάλτο. Το απόγευμα της 25ης Μαρτίου του 1825, στην μάχη των Χαλκιοπούλων, ο Ανδρέας Ίσκος μαζί με τον Γιώργο Καραχρήστο από τους Χαλκιόπουλους, αποκρούουν μία τουρκική δύναμη και την τρέπουν σε άτακτη φυγή. Οι τουρκαλβανικές δυνάμεις έκαψαν και λεηλάτησαν την Ξερακιά καθώς και τους Χαλκιοπουλίτικους μύλους στην θέση Ποταμιά, στην κοιλάδα του Ινάχου, καθιστώντας την διαβίωση των Βλατινών ακόμη δυσκολότερη. Η συγκεκριμένη μάχη όμως σταμάτησε τις εχθρικές δυνάμεις στο να κινηθούν στα ανατολικότερα χωριά, έδωσε χρόνο στον άμαχο πληθυσμό να διαφύγει στα ορεινά και στο Μεσολόγγι να προετοιμαστεί καλύτερα για την επερχόμενη πολιορκία. (σελ. 110-119)
Απρίλιος 1825
Ξεκινά η 3η πολιορκία του Μεσολογγίου.
Καλοκαίρι 1825
Από τα τέλη Ιουλίου και τον Αύγουστο του 1825 ο Καραϊσκάκης περνάει από τον Βάλτο και στρατολογεί άντρες. Σε δύο επιστολές του κατά τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο κάνει ιδιαίτερη μνεία στους Καραχρησταίους, από το Χαλκιόπουλο, ενώ χαρακτηριστικά λέει “άμα δε που έφτασα εις Βάλτον εγώ, εκ Βάλτου ηκολούθησαν μαζί μου και έβγαλαν τόσα άρματα του Βάλτου όπου κανείς δεν ενθυμείται άλλοτε, να εκστρατεύσουν τόσοι Βαλτινοί επικεφαλής των οποίων έχω αυτούς οίτινες έδειξεν εν πολέμοις και δείχνουν μεγάλα κατορθώματα….” (σελ. 126)
Σεπτέμβριος 1825, η νυκτομαχία του Καρβασαρά.
Ο Καραϊσκάκης και πολλοί ακόμη οπλαρχηγοί έχουν αναλάβει να κάνουν αιφνιδιαστικές επιθέσεις στις εφοδιοπομπές του Κιουταχή έτσι ώστε να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στον εφοδιασμό του στρατού του που πολιορκεί το Μεσολόγγι.
Στις 28 Σεπτεμβρίου ξημερώματα ο Καραϊσκάκης μαζί με τους οπλαρχηγούς Αντρίτσο Σαφάκα, Ευαγγέλη Κοντογιάννη, Δημοτσέλιο, Γ. Πεσλή, Χρ. Μακρή και Ζαχαράκη Γιολδάση πλησιάζουν αθόρυβα το τοιχόκαστρο του Καρβασαρά. Δόθηκε μεγάλη μάχη με τεράστιες απώλειες για τους Τούρκους, περισσότερους από τριακόσιους νεκρούς και πολλά σκοτωμένα μεγάλα ζώα. Η μάχη αυτή, γνωστή ως νυχτομαχία του Καρβασαρά, έμεινε στην ιστορία ως μία από τις σημαντικότερες μάχες αυτή την χρονιά που προκάλεσε μεγάλα προβλήματα για τους Τούρκους στην πολιορκία του Μεσολογγίου, ενώ ταυτόχρονα αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων. (σελ. 128-130)
31 Οκτωβρίου 1825
Ακόμη μία μάχη σημειώνεται ανάμεσα από το Ρίβιο και την Λάσπη. Εκεί όπου ο Καραϊσκάκης μαζί με τους άντρες του επιτέθηκαν σε ένα μικρό εχθρικό απόσπασμα από 65 ιππείς και πεζούς. Ήταν ένα σώμα με σημαντικά πρόσωπα του εχθρού από τους οποίους επέζησαν μόνο 5, ενώ οι Έλληνες αποκόμισαν από αυτή την επίθεση και πολύ σημαντικά λάφυρα. (σελ. 144)
Απρίλιος 1826
Τον Απρίλιο του 1826, στις 10-11 του μήνα γίνεται η μεγάλη Έξοδος του Μεσολογγίου, μία από τις σημαντικότερες στιγμές της Ελληνικής Επανάστασης. Σε αυτήν την Έξοδο πεθαίνουν ή αιχμαλωτίζονται ένα πολύ μεγάλος αριθμός από Βαλτινούς, καθώς τα σώματα των οπλαρχηγών του Βάλτου ήταν από τους κύριους υπερασπιστές της πόλης. Μόνο για το χωριό της Αμπρακιάς, στο βιβλίο του κ. Τέλωνα, Τα εν Καρβασαρά, αναφέρονται πέρι τα ογδόντα ονόματα Αμπρακιωτών. Μετά την πτώση της πόλης ένα σώμα Τουρκαλβανών που επέστρεφε στην Άρτα, ανέβηκε στην Αμπρακιά και σχεδόν την κατέστρεψε εντελώς. Από τότε μάλιστα είναι και οι καταστροφές στις αγιογραφίες του ναού. (σελ. 146-153)
Δεκέμβριος 1826
Ο Ανδρέας Ίσκος, που είχε καταφύγει στον Κάλαμο, ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους και πήρε ξανά το αρματολίκι του Βάλτου. Ενώ ο Σωτήρης Στράτος το αρματολίκι των Αγράφων. Ο Βάλτος και ολόκληρη η Δυτική Στερεά είχαν πλέον επανέλθει στην κατάσταση της προεπαναστατικής περιόδου. (σελ. 154)
Νοέμβριος 1827
Ο Βρετανός αξιωματικός Ριχάρδος Τσωρτς φτάνει στην Δυτική Ελλάδα με πρωταρχικό στόχο να διακόψει την επικοινωνία μεταξύ Καρβασαρά και Μεσολογγίου, αλλά και να επαναφέρει τους οπλαρχηγούς στο ελληνικό στρατόπεδο. (σελ. 164-165)
Αρχές 1828
Μικρές μάχες με σκοπό να διακοπεί η επικοινωνία μεταξύ Καρβασαρά και Μεσολογγίου λαμβάνουν χώρα στην περιοχή. (σελ. 166-167)
Σεπτέμβριος 1828
Στις 14 Σεπτεμβρίου στην Ξηρακιά απεσταλμένοι του Ιωάννη Καποδίστρια συναντήθηκαν με τον Ανδρέα Ίσκο. Την ίδια ημέρα ο Δέντσελ εγκαθίσταται στο Λουτράκι και με ένα μικρό σκάφος κινήθηκε προς την βόρεια πλευρά του Αμβρακικού, συνέλαβε 11 εχθρικά πλοία, τα οδήγησε το Λουτράκι και τα επάνδρωσε. Στις 21 Σεπτεμβρίου μία δύναμη από ελληνικά πλοία εισέρχεται στον Αμβρακικό, έπειτα από μάχη, και πλέον τον ελέγχει. Στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου ο Δέντσελ κινήθηκε προς τον Καρβασαρά, καθώς όμως ο στόλος υπό τον Μπασσάνο δεν εμφανίστηκε, όπως είχε συμφωνηθεί, γύρισε πίσω χωρίς να δοθεί μάχη. (σελ. 174-179)
Αρχές Φλεβάρη 1829
Μεγάλη τουρκική δύναμη με αρχηγό τον Βελήμπεη πλησίασε την Λαγκάδα όπου βρισκόταν ο Ανδρέας Ίσκος αποδίδοντάς του έγγραφο από τον Κιουταχή. Στο έγγραφο ο Κιουταχής υποσχόταν αρματολίκια στον Ίσκο και αρκετούς άλλους, φοβούμενος ότι ήταν έτοιμος να σπάσει τα καπάκια και να περάσει στην ελληνική πλευρά. Επιπλέον ο Βελήμπεης απαίτησε από τον Ίσκο να του παραδώσει το Μακρυνόρος, χωρίς όμως αποτέλεσμα, καθώς ο Ίσκος εμπόδισε την είσοδο του στρατεύματος στο Μακρυνόρος. (σελ. 193)
Μάρτιος 1829, Απελευθέρωση του Βάλτου
Την νύχτα της 12ης προς τις 13 Μαρτίου ο Γ. Τσόγκας με τον κ. Βλαχόπουλο επιχείρησαν επίθεση αντιπερισπασμού στον Καρβασαρά με αποτέλεσμα να αναγκάσουν κάποιες δυνάμεις από την Παληοκούλια να προστρέξουν σε βοήθεια. Έτσι την ίδια νύχτα ο Δήμος Τσέλιος με τον Νικ. Ζέρβα και τον ίδιο τον Τσωρτς, με πλοία από το Λουτράκι πέρασαν στο Μενίδι και από εκεί κατέλαβαν το πέρασμα στην Παληοκούλια. Επιπλέον στις 14 Μαρτίου, ο Τσόγκας μαζί με τον Δήμο Τσέλιο, περνώντας μέσα από το Μακρυνόρος κατέλαβαν και το Παληόκαστρο. Ξημερώνοντας 15 Μαρτίου, ο Ανδρέας Ίσκος με 300 άντρες, αφού κατέσφαξε 120 τουρκαλβανούς που ήταν μαζί του, ενώθηκε με τις ελληνικές δυνάμεις υπό τον αρχιστράτηγο Τσωρτς. Όλοι μαζί πλέον επιτίθενται στον πύργο του Μακρυνόρους όπου οι 300 τουρκαλβανοί υπερασπιστές του παραδίδονται την ίδια ημέρα.
Στις 25 Μαρτίου ο Τσωρτς με λίγο στρατό πλησίασε τον Καρβασαρά ενώ ο στόλος γύρισε τα πυροβόλα του προς το παράκτιο μέρος του κάστρου. Ο Βαρνακιώτης ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις για την παράδοση του Καρβασαρά και έτσι στις 26 Μαρτίου το πρωί το τοιχόκαστρο άδειασε και υψώθηκε η ελληνική σημαία πάνω από την παράκτια πύλη. (σελ. 194-202)
30 Απριλίου 1829
Ο γενικός επιθεωρητής της Δυτικής Ελλάδας Γεώργιος Κίτσου, επιθεώρησε την φρουρά του Μακρυνόρους. Από την επιθεώρηση αυτή μάλιστα προέκυψε πλήρης κατάλογος με τα ονόματα, βαθμούς και πατρίδες των υπερασπιστών της. (σελ. 210)
21 Ιουλίου 1832
Με την συνθήκη της Κωνσταντινούπολης στις 21 Ιουλίου του 1832, η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποδέχτηκε από κοινού με τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Γαλλία, Αγγλία και Ρωσία, και αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Ελλάδας, αλλά και τη γραμμή συνόρων Παγασητικού – Αμβρακικού. Η μεθοριακή γραμμή που ξεκινούσε από τον Αμβρακικό κόλπο, ανάμεσα από την Κόπραινα και το Μενίδι, άφηνε τα στενά του Μακρυνόρους στην Ελλάδα και τις αλυκές της Κόπραινας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.